Smart Contract (Hợp đồng thông minh) – một thuật ngữ mà có thể bạn đã gặp rất nhiều khi tìm hiểu về lĩnh vực Blockchain và tiền mã hóa, đặc biệt là Ethereum. Vậy Smart Contract là cái gì? Hợp đồng thông minh hoạt động ra sao? Ứng dụng và lợi ích của các hợp đồng thông minh này như thế nào?
Hãy đọc bài viết dưới đây của Review Invest để có khái niệm và hiểu đúng nhất về Hợp đồng thông minh. Bài viết này sẽ không giải thích các khái niệm hàn lâm mà đơn giản hóa bằng những ví dụ cụ thể để các bạn dễ dàng hiểu rõ.
Smart Contract là gì?
Smart Contract hay Hợp đồng thông minh là một bộ giao thức rất đặc biệt có khả năng tự đưa ra các điều khoản, thỏa thuận giữa các bên và thực thi thỏa thuận của hệ thống máy tính bằng cách sử dụng công nghệ Blockchain. Mục đích của Smart Contract là đóng góp, xác nhận hay tiến hành đàm phán giữa các bên mà không cần thông qua một bên thứ ba trung gian.
Ví vụ, khi bạn thực hiện giao dịch mua bán nhà đất thì cần phải có hợp đồng và cơ quan có thẩm quyền chứng nhận (hay gọi là bên thứ 3). Đối với Smart Contract khác hoàn toàn, không có bất cứ bên thứ 3 tham gia vào giao dịch. Hợp đồng vẫn được thực hiện một cách minh bạch và an toàn.
Lịch sử ra đời của Smart Contract?
Khái niệm Smart Contract được phác họa bởi Nick Szabo vào năm 1994. Ông là một học giả trong ngành luật, đồng thời cũng là người tham gia vào lĩnh vực tiền mã hóa, ông nhận ra rằng có thể dùng sổ cái phân quyền cho Smart Contract.
Tuy nhiên, ở thời điểm đó vẫn chưa có đủ phương tiện kỹ thuật thích hợp để thực hiện hóa mọi thứ. Phải cho đến khi công nghệ Blockchain ra đời và sự xuất hiện của Ethereum.
Thì ý tưởng về Smart Contract của ông mới được phổ biến đến đồng đảo người dùng. Cung cấp cho chúng ta thêm một phương thức mới để thiết lập hợp đồng.
Smart Contract Ethereum hoạt động như thế nào?
Định nghĩa và cách thức hoạt động của Smart Contract với nhiều người vẫn còn khá mơ hồ và khó hiểu. Để giải thích một cách đơn giản nhất thì bạn có thể hiểu nguyên lý vận hành của Smart Contract nó tương tự như việc một chiếc máy bán hàng tự động. Nó tự động thực hiện những lệnh do con người lập trình sẵn từ trước.
Đầu tiên, tài sản và điều khoản của hợp đồng sẽ được mã hóa và chuyển vào một block của Blockchain. Sau đó Smart Contract này tiếp tục được phân phối và sao chép sang các Node hoạt động trên nền tảng. Sau khi có lệnh triển khai thì hợp đồng sẽ được thực hiện theo đúng điều khoản được lập trình sẵn. Đồng thời, Smart contract cũng tự động kiểm tra quá trình thực hiện các cam kết đã nêu trong hợp đồng.
Làm thế nào để tạo ra Smart Contract?
Để lập trình nên một smart contract, về cơ bản bạn cần 4 mục sau:
- Chủ thể hợp đồng: Chương trình phải được cấp khả năng truy cập đến sản phẩm/dịch vụ liệt kê trong hợp đồng để có thể tự động khóa hay mở khóa chúng.
- Chữ kí điện tử: Tất cả các bên tham gia đồng ý triển khai thoả thuận bằng private key của họ.
- Điều khoản hợp đồng: Điều khoản của smart contract có dạng một chuỗi các hoạt động. Các bên tham gia hợp đồng đều phải ký chấp nhận nó.
- Nền tảng phân quyền: Smart contract sau khi hoàn tất sẽ được tải lên Blockchain của nền tảng phân quyền tương ứng và được phân phối về cho các node của nền tảng ấy.
Trên đây chỉ là giới thiệu ở mức cơ bản. Chi tiết việc tạo ra một Smart Contract sẽ phức tạp và chuyên môn hơn rất nhiều. Phạm vi bài viết này mình sẽ không đề cập quá sâu.
Ưu và nhược điểm của Hợp đồng thông minh là gì?
Ưu điểm của Smart Contract
- Tiết kiệm chi phí: Thay vì phải trả phí cho bên thứ 3 thì bạn chỉ cần trả một khoản phí rất nhỏ cho mạng lưới blockchain.
- Linh hoạt: Hệ thống máy tính tự động sắp xếp và thực thi chính xác những quy định trong hợp đồng thông minh. Từng trường hợp có thể được xử lý linh hoạt và hiệu quả cho người sử dụng.
- Minh bạch, rõ ràng: Mọi giao dịch đều được ghi nhận trên blockchain. Có thể truy dấu ra nguồn gốc và không thể thay đổi giao dịch.
- Độ tin tưởng cao: Với smart contract và blockchain mã hóa, không một bên nào có thể can thiệp vào quá trình thực thi cũng như thỏa thuận của hợp đồng.
- Nhanh, gọn và tiện lợi: Một hợp đồng thông minh có thể thiết lập và thực thi chỉ trong vài giây. Hợp đồng cũng có thể cùng lúc thiết lập với nhiều người khác nhau và sử dụng nhiều lần, tiện lợi.
Nhược điểm của Smart Contract
- Tính pháp lý: Bạn không được bảo vệ quyền lợi khi xảy ra lỗi phát sinh do pháp luật chưa có chính sách để khai thác, quản lý smart contract
- Rủi ro từ internet: Bản chất của hợp đồng thông minh là an toàn. Nhưng nếu bạn để lộ một số thông tin nhạy cảm hoặc bị các hacker khai thác thì chắc chắn sẽ gặp những trường hợp rắc rối. Điều này là hoàn toàn có thể xảy ra khi bạn “sống” trên môi trường internet.
- Nhân tố con người: Vì toàn bộ phần mã được soạn thảo bởi con người, và họ vẫn có thể mắc lỗi. Nếu smart contract đã được tải lên Blockchain, các nhà lập trình sẽ không thể nào thay đổi được nó.
Ứng dụng của Hợp đồng thông minh hiện nay
Các cuộc bầu cử
Việc thao túng kết quả bầu cử là rất khó, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra. Tuy nhưng đối với việc sử hợp đồng thông minh thì sẽ bao giờ có thể thao túng.
Bởi vì những phiếu vote được bảo vệ bởi sổ cái sẽ cần được giải mã và cần phải có một quyền truy cập đủ mạnh để tiếp cận nó. Và sự thực là không ai nắm trong tay quyền lực như vậy trong blockchain.
Logistics
Logistics (Chuỗi cung ứng) trong bất kì doanh nghiệp nào đều là một hệ thống kéo dài và gồm nhiều bộ phận khác nhau. Mỗi bộ phận đều có những công việc nhất định, mà phải làm tuần tự. Và phải được ghi lại để khi xảy ra phát sinh còn biết vấn đề ở đâu.
Đây là một quá trình dài hơi và kém năng suất. Khi áp dụng Smart Contract thì mỗi bộ phận tham gia đều có thể theo dõi tiến trình công việc để từ đó hoàn thành nhiệm vụ đúng hạn. Smart Contract bảo đảm tính minh bạch trong điều khoản hợp đồng, chống gian lận.
Ngoài ra, còn có thể cung cấp cho chúng ta khả năng giám sát quá trình cung ứng nếu như được tích hợp chung với Mạng lưới vạn vật kết nối bằng Internet (Internet of Things – IoT).
Các công ty quản lý
Blockchain không chỉ cung cấp một sổ cái đáng tin cậy, mà còn loại bỏ những rủi ro nhờ vào một hệ thống tự động, minh bạch và chính xác. Thông thường, hoạt động kinh doanh thường không phải lúc nào cũng thuận lợi do phải đợi sự đồng thuận hay giải quyết các vấn đề bên ngoài và nội bộ. Sổ cái Blockchain sẽ giải quyết việc này.
Vào năm 2015, Tập đoàn Trust & Clearing (DTCC) đã sử dụng một sổ cái Blockchain để lưu trữ thông tin về tài sản chứng khoán trị giá 1.500 nghìn tỷ USD, đồng nghĩa với 345 triệu giao dịch.
Dịch vụ y tế
Với Smart Contract thì hồ sơ bệnh lý của người bệnh sẽ được mã hóa và lưu trữ trên Blockchain với một khóa riêng, chỉ những người có khóa đó mới có thể truy cập vào xem hồ sơ được.
Đồng thời các hóa đơn cho các cuộc phẫu thuật được lưu trữ trên Blockchain và được tự động chuyển cho bên bảo hiểm. Sổ cái cũng có thể được sử dụng trong việc quản lý chăm sóc y tế, ví dụ như giám sát thuốc men, kết quả xét nghiệm và quản lý các nguồn cung y tế.
Bên cạnh đó Smart contract còn có vô vàn ứng dụng khác, ví dụ như trong quản lí, dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản,…
Lời kết
Bài viết đã giới thiệu và chia sẻ các ví dụ về Smart Contract là gì? Trên thực tế, ứng dụng của Hợp đồng thông minh còn được sử dụng ở rất nhiều lĩnh vực. Hiện tại, công nghệ đang phát triển và tích hợp công nghệ Blockchain và Smart Contract vào các ngành nghề.
Điều đáng nói ở đây, mặc dù Blockchain và Smart Contract mang lại rất nhiều lợi ích cho đa ngành nghề. Nhưng thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có điều luật nào quy định rõ ràng về Blockchain. Hi vọng trong tương lai, Việt Nam sẽ được hợp pháp hóa và sử dụng công nghệ Smart Contract trong các ứng dụng và linh vực.
