Nếu bạn đã sử dụng mạng lưới Ethereum trong vài tháng qua, bạn sẽ thấy rõ rằng nó đang gặp trở ngại lớn về phí giao dịch cực kỳ đắt. Hơn nữa, các blockchain khác đang có sự hoạt động tích cực và được cho rằng có thể thay thế cho Ethereum nhưSolana, NEAR, Polygon… Điều này càng khiến đội ngũ Ethereum phải nỗ lực tìm ra giải pháp mở rộng tốt nhất vừa giảm bớt sự tắc nghẽn vừa tối ưu phí gas.
Hai trong các giải pháp mở rộng Ethereum tiềm năng hiện nay là Optimistic Rollup và ZK Rollup. Trong bài viết sau, hãy cùng Review Invest tìm hiểu đặc điểm, cách hoạt động của Optimistic Rollup và so sánh nó với ZK Rollup nhé!
Dành cho AE muốn nghiên cứu giải pháp mở rộng ZK Rollup: https://reviewinvest.com/zk-rollup-la-gi/
Optimistic Rollup là gì?
Optimistic Rollup là một giải pháp mở rộng quy mô lớp 2. Sở dĩ lớp 2 ra đời là để hỗ trợ mạng thực hiện một số công việc xử lý trên chuỗi Ethereum chính với mục đích cải thiện hiệu suất. Quay trở lại với Optimistic Rollup, nó được xem là giải pháp giúp giảm độ trễ – lượng thời gian cần thiết để xác nhận một giao dịch, hiện đang bị giới hạn bởi thời gian khối của Ethereum là khoảng 13 giây. Đồng thời tăng thông lượng giao dịch – số lượng giao dịch có thể được xử lý mỗi giây, qua đó làm giảm phí xăng đáng kể.
Khác với sidechain, Optimistic Rollup vẫn sử dụng chuỗi Ethereum chính để tạo sự đồng thuận và bảo mật.
Cách hoạt động của Optimistic Rollup
Các thành phần chính trong hệ thống Optimistic Rollup là rollups, Sequencers (Trình tự), adjudicators (người phân xử) hoặc hợp đồng chứng minh gian lận và Optimistic Virtual Machine (máy ảo Optimistic).
Các rollups là các hợp đồng thông minh trên mạng chính Ethereum, đóng vai trò là trung gian chuyển tiếp giữa chuỗi chính và lớp 2, nơi diễn ra quá trình tính toán. Bản tổng hợp nhận dữ liệu giao dịch, gửi nó đến lớp 2 và nhận kết quả của các phép tính lớp 2.
Các giao dịch được gửi đến Sequencers nhận ở lớp 2, lớp này sẽ phản hồi với một biên nhận đã ký cam kết thực hiện chính xác và sắp xếp thứ tự giao dịch đã nhận. Mặc dù Sequencers sẽ được thưởng theo quy tắc để thực hiện các giao dịch như mong đợi, nhưng họ cũng phải stake một lượng token để tránh trường hợp có những hành động xấu.
Nếu ai đó nghi ngờ có gian lận, họ có thể chứng minh điều đó bằng cách cảnh báo một hợp đồng phân xử trên mạng chính Ethereum. Việc xác minh tính hợp lệ (hoặc không hợp lệ) của các kết quả được tạo ra bởi Sequencers bằng cách sử dụng Máy ảo Optimistic. Sequencers vi phạm sẽ bị tịch thu một ít token đã đặt cược, đồng thời hệ thống thưởng cho người tố giác.
Trong khi một số người tin rằng Optimistic Rollup có khả năng giám sát tốt hơn, thì những người khác chỉ ra những thách thức sau:
- Trạng thái không hợp lệ: Optimistic Rollup cho phép tồn tại trạng thái chuỗi khối không hợp lệ. Do đó, trạng thái không hợp lệ có thể tồn tại cho đến khi nộp bằng chứng gian lận, điều này có thể không bao giờ xảy ra.
- Bảo mật: Do mô hình dựa trên lý thuyết trò chơi, các Optimistic Rollup dễ bị tấn công hơn. Bởi vì người dùng có thể tham gia vào việc báo cáo gian lận, có nhiều cơ hội hơn cho các kết quả bất lợi.
- Khả năng mở rộng: Trong một số trường hợp, Optimistic Rollup yêu cầu nhiều tài nguyên tính toán chuỗi chính hơn khi quy mô giao dịch lớn, dẫn đến chi phí cao hơn.
ZK Rollup và Optimistic Rollup: Sự khác biệt là gì?
Lợi thế chính của ZK Rollup so với Optimistic Rollup là tốc độ xử lý trên chuỗi. Vì không có thời gian chờ đợi cho các lần ZK Rollup trong đó tính xác thực của giao dịch có thể bị thách thức, chúng được đăng lên sổ cái blockchain cơ bản nhanh hơn so với các giao dịch Optimistic Rollup.
Tuy nhiên, các bằng chứng về tính hợp lệ của mật mã được sử dụng bởi các lần ZK Rollup dựa vào sức mạnh băm đáng kể để tính toán. Do đó, các chương trình hạn chế hoạt động trên chuỗi có thể sẽ có lợi hơn khi sử dụng các giải pháp Optimistic Rollup.
Optimistic Rollup hiện cũng có khả năng mở rộng lớn hơn nhờ không có tính toán bằng chứng hợp lệ. Một sự khác biệt nữa giữa ZK Rollup và Optimistic Rollup nằm ở sự tương tác của chúng với các hợp đồng thông minh trên blockchain. Theo đó, Optimistic Rollup có khả năng thực hiện trực tiếp các hợp đồng thông minh nền tảng L1, trong khi các giải pháp ZK Rollup thì không.
ZK Rollup và Optimistic Rollup: Ai mạnh hơn?
Theo chúng tôi, ZK Rollups có thể là mạnh nhất trong trận chiến Rollup. Nhưng có vẻ như cả hai sẽ tồn tại cùng một lúc. Bởi vì một số ứng dụng DeFi đang sử dụng Optimistic Rollups trong khi những ứng dụng khác lại sử dụng ZK Rollups.
Sở dĩ chúng tôi cho rằng ZK Rollups có thể nổi trội hơn Optimistic Rollup là vì Tether đã bắt đầu sử dụng ZK Rollups trong nỗ lực giảm tắc nghẽn trên chuỗi khối Ethereum. Đối với những người chưa biết, Tether là một trong những stablecoin tiền điện tử lớn nhất hiện nay.
Bản thân Tether thực sự gây ra khá nhiều sự tắc nghẽn trên chuỗi chính, vì vậy có thể yên tâm rằng họ đã bắt đầu sử dụng ZK Rollups để giảm tắc nghẽn.
ZK Rollups cũng cho phép nhiều giao dịch hơn mỗi giây so với Optimistic Rollup. Vấn đề duy nhất mà chúng tôi thấy ở ZK Rollups là các bằng chứng không có kiến thức đòi hỏi sức mạnh tính toán tương đối nhiều, tuy nhiên có thể không đáng kể khi mà khối lượng giao dịch của nó cao gấp 10 lần Optimistic Rollup.
Top các dự án Optimistic Rollup tiềm năng
Hiện nay, nhiều công ty vẫn tiếp tục ứng dụng Optimistic Rollups vào các dự án của họ. Dưới đây là một số dự án Optimistic Rollup đáng chú ý nhất:
Optimism Ethereum (OE)
Giống như các giải pháp tổng hợp khác, Optimism Ethereum (OE) hoạt động như một giao thức mở rộng lớp 2 cho các ứng dụng Ethereum. Nền tảng này mô phỏng trải nghiệm của nhà phát triển Máy ảo Ethereum (EVM), giúp xây dựng và triển khai các giải pháp tổng hợp tương thích dễ dàng hơn. Ngoài ra, giao thức này hỗ trợ các hợp đồng thông minh Solidity hiện có, tích hợp ví ngoại chuỗi và giao diện người dùng (UI).
Arbitrum
Chuỗi Arbitrum Rollup tồn tại trên nền tảng của chuỗi khối Ethereum như một giải pháp Lớp 2. Bên cạnh đó, Arbitrum còn cho phép nhà phát triển và người dùng trải nghiệm các tính năng được hỗ trợ sau:
- Giao diện RPC: Giao thức sử dụng giao thức truyền thông Ethereum, đảm bảo khả năng tương thích với các tích hợp của bên thứ ba.
- Hỗ trợ EVM đầy đủ: Arbitrum có hỗ trợ đầy đủ cho EVM, nghĩa là tất cả các ngôn ngữ hợp đồng thông minh đều tương thích với chuỗi chính Ethereum.
- Công cụ Ethereum: bao gồm Truffle, Hardhat, The Graph, ether.js,…
Nói chung, những tính năng này cho phép người dùng Arbitrum Rollup triển khai các hợp đồng thông minh với chi phí thấp mà không phải hy sinh tính bảo mật hoặc phân quyền.
Boba Network
Boba Network là một Optimistic Rollup kết hợp công cụ OE mã nguồn mở với việc nghiên cứu và phát triển của OMG Foundation và Enya. Nền tảng sử dụng công nghệ bảo vệ quyền riêng tư của Enya cùng thông lượng cao và phí thấp của OMG Plasma.
Dựa vào SMPC, Boba Network cho phép phân tích dữ liệu mà không tiết lộ dữ liệu nhạy cảm, giúp bạn thực hiện các phép tính chung để giữ an toàn cho dữ liệu bằng cách duy trì quyền kiểm soát đối với người nhận. Cấu trúc này được thiết kế để hỗ trợ các dApp nhanh chóng, chi phí thấp và riêng tư.
Lời kết
Như vậy sau khi tham khảo bài viết trên đây, bạn đã nắm rõ khái niệm Optimistic Rollup là gì, đặc điểm, cách hoạt động và sự khác biệt giữa nó với ZK Rollup rồi nhé!
