Khi giá của một tài sản tăng hoặc giảm nói chung tâm lý thị trường có một phần tác động. Vậy, tâm lý thị trường là gì và tại sao nó lại quan trọng đối với các nhà đầu tư?
Tâm lý thị trường là gì?
Tâm lý thị trường là khái niệm chỉ các chuyển động của thị trường phản ánh (hoặc bị ảnh hưởng bởi) trạng thái cảm xúc của những người tham gia. Đây là một trong những chủ đề chính của kinh tế học hành vi – một lĩnh vực liên ngành điều tra các yếu tố khác nhau trước các quyết định kinh tế.
Nhiều người tin rằng cảm xúc là động lực chính thúc đẩy sự thay đổi của thị trường tài chính. Và tâm lý nhà đầu tư dao động tổng thể là thứ tạo ra chu kỳ thị trường tâm lý.
Nói tóm lại, tâm lý thị trường là cảm giác tổng thể mà các nhà đầu tư và nhà giao dịch có liên quan đến hành động giá của một tài sản. Khi tâm lý thị trường tích cực và giá tăng liên tục, thì có một xu hướng tăng giá (thường được gọi là thị trường tăng giá). Ngược lại được gọi là xu hướng giảm giá, khi có sự sụt giảm giá liên tục.
Vì vậy, tình cảm được tạo thành từ quan điểm và cảm nhận cá nhân của tất cả các nhà giao dịch và nhà đầu tư trong thị trường tài chính.
Nhưng, cũng như với bất kỳ nhóm nào, không có ý kiến nào là hoàn toàn thống trị. Dựa trên lý thuyết tâm lý thị trường, giá của tài sản có xu hướng thay đổi liên tục để đáp ứng với tâm lý thị trường tổng thể – vốn cũng rất năng động. Nếu không, sẽ khó hơn nhiều để thực hiện một giao dịch thành công.
Trong thực tế, khi thị trường đi lên, có thể là do thái độ và niềm tin của các nhà giao dịch được cải thiện. Tâm lý thị trường tích cực khiến cầu tăng và cung giảm. Đổi lại, nhu cầu gia tăng có thể gây ra một thái độ thậm chí còn mạnh mẽ hơn. Tương tự, một xu hướng giảm mạnh có xu hướng tạo ra tâm lý tiêu cực làm giảm nhu cầu và tăng nguồn cung khả dụng.
Chu kì cảm xúc trong thị trường
HOÀI NGHI
Ở giai đoạn này, tâm lý nhà đầu tư hoài nghi về tăng trưởng lại của thị trường sau khi chứng kiến thị trường đi xuống dài hạn. Thị trường có sự tăng trưởng nhẹ nhưng phần đông nghĩ đây là sự tăng trưởng giả và không tin thị trường của thể tăng trở lại.
Ví dụ điển hình sau khi thị trường đạt đỉnh 65000$ trong năm 2021, thị trường liên tục chứng kiến sự lao dốc, dù có hồi lại phần nào đó nhưng nhà đầu tư liên tục hoài nghi về khả năng hồi đỉnh. Thậm chí tâm lý hoài nghi đó càng mạnh mẽ hơn qua những cú Tweet của Elon Musk khiến giá tuột dốc không ngừng (gần 50%).
HY VỌNG
Sau khi có đợt tăng giá nhẹ, thị trường dần khôi phục, nhà đầu tư bắt đầu có hy vọng về thị trường khả quan. Tuy nhiên, niềm tin này mới chỉ được manh nha và chưa chắc chắn, nhiều nhất nhà đầu tư chỉ nghĩ rằng thị trường sẽ tăng lại một cách chậm chạp.
Trong giai đoạn này, giá thị trường bắt đầu có những đợt tăng trưởng mạnh hơn bên cạnh các đợt điều chỉnh giá song nhìn chung thị trường nhìn đã có dấu hiệu triển vọng tăng.
LẠC QUAN
Sau khi điều chỉnh lại, thị trường vẫn tiếp tục tăng trưởng trong thời gian dài hơn. Mọi người bắt đầu lạc quan về kì tăng trưởng tiếp theo nhưng vẫn còn lo sợ ít nhiều về giá sẽ bị điều chỉnh lại.
Ví dụ điển hình là năm 2020 khi Bitcoin đạt 20,000$ và vượt qua đỉnh cũ của năm 2017, nhiều tổ chức đầu tư bắt đầu đổ tiền vào thị trường.
NIỀM TIN
Giá tiếp tục tăng trưởng sau khi phá đỉnh cũ. Sự hoài nghi về sự sụt giảm đã hoàn toàn biến mất. Nhà đầu tư tin rằng chắc chắc thị trường đang trên đà tăng trường và ngày càng có nhiều nhà đầu tư nhảy vào thị trường “béo bở” này để kiếm lời.
PHẤN KHÍCH
Khi giá tiếp tục tăng cao, nhà đầu tư đã có lời rất nhiều từ khoản đầu tư trước đó của mình. Nhà đầu tư trở nên phấn khích, không chỉ đầu tư một mình mà còn chia sẻ, giới thiệu với bạn bè, người thân đầu tư vào.
HƯNG PHẤN
Nhà đầu tư mới ồ ạt lao vào thị trường mua dẫn đến giá lên quá cao. Chúng ta trở thành “thiên tài” vì tự tin tất cả các khoản đầu tư đều sinh lời. Giai đoạn này là đỉnh của đợt tăng trưởng.
Việc dự đoán đỉnh của kỳ tăng trưởng sẽ rất quan trọng trong việc tối ưu hóa lợi nhuận. Một số nguồn dữ liệu phân tích on-chain rất hữu ích cho việc dự đoán đỉnh trong thị trường tiền kỹ thuật số được tổng hợp trong nhiều bài phân tích biến động thị trường.
KIÊU CĂNG
Thị trường bất đầu có sự điều chỉnh đi xuống nhưng trải qua những lần điều chỉnh trước đều có sự hôi fphucj và tăng trưởng vượt bậc, nhà đầu tư kiêu căng tin rằng thị trường sẽ tăng mạnh trở lại sau khi điều chỉnh. Do đó, nhà đầu tư tiếp tục mua thêm với sự chủ quan thiếu phòng bị.
LO NGẠI
Giá tiếp tục đi xuống và không tăng lại sau điều chỉnh như kì vọng ban đầu của nhà đầu tư. Lúc này, nhiều tài khoản margin bị thanh lý do giá xuống sâu hơn dự kiến. Giá tiếp tục đi xuống mặc dù thị trường vẫn có nhiều tin tốt.
PHỦ NHẬN
Đến giai đoạn này, nhà đầu tư liên tục an ủi bản thân bằng việc phủ nhận sự đi xuống của thị trường vì họ tin rằng họ đã đầu tư vào những dự án tiềm năng không bao giờ có thể thất bại được.
HOẢNG LOẠN
Đến thời điểm giá đâm sâu, nhà đầu tư mua vào từ giá cao sẽ bắt đầu hoảng loạn và bán cắt lỗ khoản đầu tư của mình.
ĐẦU HÀNG
Càng ngày giá càng giảm không ngừng, những nhà đầu tư còn cầm cự giữ lại sau thời kì hoảng loạn đã bắt đầu đầu hàng và bán toàn bộ số đầu tư mình có, không muốn giữ thể giữ thêm nữa.
PHẪN NỘ
Những tay lái cứng hơn đi tiếp sẽ đi vào trạng thái phẫn nộ. Họ tức giận và liên tục đặt những câu hỏi như: Tại sao vẫn còn người bán để giá xuống thấp? Tin tức tốt nhưng giá vẫn xuống? Tại sao chính phủ không vào cuộc để ngăn chặn việc thao túng thị trường?
Một ví dụ điển hình là gần đây, khi Elon Musk tuyên bố Tesla không chấp nhận thanh toán Bitcoin trong việc mua bán xe của doanh nghiệp, giá Bitcoin càng lao dốc một cách mạnh mẽ, chúng ta dễ dàng nhìn thấy những bình luận giận giữ trên các bài post, video về tiền kỹ thuật số. Những bình luận này thường chỉ trích thị trường khi đi xuống quá sâu và không có sự khôi phục.
Thời kì phẫn nỗ là thời điểm mà giá đã đi xuống đáy.
CHÁN NẢN
Khi thị trường đã xuống đáy và tiếp tục đi ngang liên tực sẽ khiến những người còn lại trong thị trường cảm thấy chán nản và từ bỏ hi vọng về tự khôi phục trở lại.
Chán nản cũng cũng là giai đoạn cuối cùng của một chu kỳ của thị trường, sau tất cả chúng sẽ bắt đầu một chu kỳ mới bằng trở lại giai đoạn hoài nghi. Nhưng thời điểm để bắt đầu một chu kì mới là còn bao lâu nữa vẫn đang là một câu hỏi mà tất cả mọi nhà đầu tư đều đang cố gắng trả lời.
Tại sao kiểm soát được tâm lý thị trường lại quan trọng?
Nhận biết và đánh giá thành công tâm lý thị trường trước khi đưa ra quyết định đầu tư có thể cho phép các nhà đầu tư lùi lại một cách khách quan và đánh giá một tài sản dựa trên các giá trị cơ bản của nó. Đồng thời, xác định vị trí của đám đông như thế nào và chúng ta đang ở giai đoạn nào của chu kỳ tâm lý thị trường.
Bên cạnh đó, việc kiểm soát tốt tâm lý thị trường của cá nhân kết hợp với phân tích kĩ thuật chính là lợi thế giúp nhà đầu tư có thể tự tin kiểm soát dòng vốn đầu tư vào thị trường tiền điện tử này.
Lời kết
Tóm lại, thông qua việc hiểu chu kỳ tâm lý thị trường sẽ giúp các bạn hiểu rõ về sự tăng trưởng của thị trường: ” Thị trường luôn có sự biến động tăng và giảm”. Ngoài ra, dựa trên tâm lý thị trường cũng là cơ sở để nhà đầu tư dự đoán điểm mua bắt đáy hay giá đang ở đỉnh để chốt lời. Từ đó, nhà đầu tư sẽ đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt nhất cho mình tại thời điểm tức thì. Điều quan trọng nữa là, chu kì tâm lý thị trường tồn tại song hành cùng việc phân tích kĩ thuật. Nếu bạn làm tốt cả hai thì chắc chắn bạn chính là người làm chủ trong cuộc đua này.
Chúc các nhà đầu tư thông thái sẽ thành công trong lựa chọn của mình nhé!
