Để thực hiện mua và bán tiền điện tử, các nhà đầu tư sẽ thực hiện giao dịch thông qua các sàn giao dịch tiền điện tử. Trong thị trường crypto có hai loại sàn giao dịch là sàn giao dịch tập trung (CEX) và sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Trong bài viết này, Review Invest sẽ giới thiệu chi tiết về sàn giao dịch tập trung (CEX) bao gồm: cách hoạt động, ưu, nhược điểm và các sàn giao dịch tập trung phổ biến hiện nay.
CEX là gì?
CEX là thuật ngữ viết tắt của Centralized Exchange – Sàn giao dịch tập trung. Sàn giao dịch này sẽ được quản lý bởi các tổ chức điều phối giao dịch tiền điện tử quy mô lớn. Mô hình kinh doanh tương tự các sàn giao dịch tài sản truyền thống như sàn giao dịch chứng khoán.
Tóm lại, sàn giao dịch tập trung (CEX) là bên trung gian thứ ba đáng tin cậy cung cấp dịch vụ mua bán, nạp rút tiền điện tử đồng thời giám sát các hoạt động vận hành giữa người mua và người bán.
Sàn giao dịch tập trung (CEX) hoạt động như thế nào?
Hoạt động giao dịch: Tại các sàn giao dịch tập trung (CEX) sẽ cho phép các nhà đầu tư mua bán tiền điện tử bằng tiền tệ Fiat. Ví dụ sàn giao dịch tập trung ở Việt Nam sẽ sử dụng tiền VNĐ để mua tiền điện tử (USDT, USDC…), sau đó có thể chọn mua các cặp giao dịch tiền điện tử (BTC/USDT, ETH/USDT…) mong muốn. Ngoài ra, hầu hết các sàn giao dịch cũng cung cấp thêm các dịch vụ bổ sung bao gồm lưu ký tài sản, đặt giới hạn giao dịch, giao dịch đòn bẩy, vay – cho vay…
Phí giao dịch
Giống như các sàn giao dịch chứng khoán, sàn giao dịch tập trung (CEX) sẽ tính phí giao dịch từ người dùng thông qua mỗi lần mua bán tiền điện tử. Tuy nhiên, phí giao dịch cũng khá thấp khoảng từ 0.1% đến 1.5%
Quy định giao dịch
Các sàn giao dịch tập trung (CEX) được quản lý bởi các tổ chức do đó các tổ chức này cũng phải tuân thủ các quy định hoạt động của các quốc gia được cấp phép hoạt động. Do đó, sàn giao dịch phải tuân thủ các quy định luật pháp về xác minh danh tính (KYC – Know Your Customer) và chống rửa tiền (AML – Anti Money Laundering) và đảm bảo quyền lợi và an toàn cho các nhà đầu tư
Kiểm soát tài sản
Mọi tài sản tiền điện tử khi nạp hoặc mua trên sàn giao dịch tập trung (CEX) đều sẽ được quản lý và kiểm soát bởi sàn giao dịch đó. Ngoài ra, còn có trường hợp sàn giao dịch khóa nạp rút bất thường sẽ khiến cho việc giao dịch không thể diễn ra như mong muốn của các nhà đầu tư. Do đó, việc lựa chọn sàn giao dịch điện tử uy tín, bảo mật là rất cần thiết.
Coin sàn (CEX)
Hiện nay, hầu hết các sàn giao dịch đều phát hành coin sàn để phục vụ hệ sinh thái của mình. Do đó, nhu cầu và mục đích sử dụng của coin sàn cũng khác nhau. Tuy nhiên tựu chung lại, Coin sàn sẽ thường có những trường hợp sử dụng và đặc điểm như sau:
- Giảm phí giao dịch, dễ dàng quy đổi: Khi các nhà đầu tư giao dịch trên sàn thì sẽ giảm phí giao dịch nếu sử dụng coin sàn ví dụ như Binance Coin (BNB), Gate token(GT), Huobi token (HT)… Ngoài ra, sau khi giao dịch sẽ còn dư lại số lượng rất nhỏ của tiền mã hóa không thể được đổi hay bán sang stablecoin nhưng có thể quy đổi về coin sàn để sử dụng hoặc gom lại để thanh khoản sau này.
- Nâng cấp tài khoản: Khi tài khoản giao dịch nâng lên tài khoản VIP thì tùy vào khối lượng giao dịch các nhà đầu tư sẽ được nhận thưởng coin sàn tùy vào các chiến dịch marketing của sàn. Một số sàn thường hay áp dụng hình thức này như Binance, Okex, Gate…
- Tham gia Launchpad: Việc nắm giữ nhiều số lượng coin sàn cũng giúp các nhà đầu tư được tham gia mua sớm token của các dự án mới list sàn. Điển hình sàn Binance các token được sàn này mở Launchpad đã có lợi nhuận (ROI) rất cao.
- Chia sẻ lợi nhuận từ doanh thu của sàn: Cũng giống như hình thức chia cổ tức trong thị trường chứng khoán. Các nhà đầu tư mua và nắm giữ các đồng coin sàn sẽ có thể được trả một phần lợi nhuận từ sàn. Một số sàn đã áp dụng hình thức này như BitMax, Kucoin…
- Ngoài ra, một số coin sàn được xây dựng thành blockchain riêng phục vụ cho cả hệ sinh thái. Đồng coin sàn đó sẽ được sử dụng làm phí giao dịch cho các dApp trong hệ sinh thái đó ví dụ như BNB của hệ sinh thái BNB chain (trước là Binance Smart Chain)
Ưu & nhược điểm của sàn giao dịch tập trung (CEX)
Ưu điểm
- Trải nghiệm người dùng: Các sàn giao dịch tập trung (CEX) thường có giao diện thân thiện với người dùng phù hợp với người mới giao dich. Ngoài ra các sàn luôn có đội ngũ hỗ trợ 24/7 để trợ giúp các nhà đầu tư tránh mất mát tài sản trong quá trình mua bán, nạp rút tiền điện tử…
- Tốc độ xử lý: giao dịch trên sàn CEX nhanh chóng hơn các sàn DEX
- Tính thanh khoản cao: Dễ dàng tìm người mua bán tiền điện tử trên sàn giao dịch tập trung. Không bị giới hạn thanh khoản như một số dự án tại các sản DEX
- Bảo mật 2FA và email-authentication: Sàn giao dịch tập trung (CEX) cũng tích hợp khóa riêng thông qua các giao thức bảo mật nâng cao 2FA và email-authentication để bảo vệ các nhà đầu tư tốt hơn
Nhược điểm
- Quyền kiểm soát: Tất cả tài sản tiền điện tử trên sàn giao dịch do sàn kiểm soát 100%. Sàn giao dịch hoạt động dựa trên lòng tin của các nhà đầu tư.
- Thuế, phí phát sinh chống rửa tiền: Sàn giao dịch tập trung phải báo cáo với cơ quan thuế tại các quốc gia để tránh rửa tiền thông qua thị trường crypto.
- Tiềm ẩn rủi ro khi bị hacker tấn công: Các nhà đầu tư vẫn có khả năng mất tài sản khi sàn bị hacker tấn công. Thực tế cho thấy đã có một số sàn giao dịch tập trung bị hacker tấn công như sàn Kucoin bị hack hơn 200 triệu đô vào năm 2020, sàn AscendEx cũng bị hack hơn 77 triệu đô vào tháng 12 năm 2021…
Một số sàn giao dịch tập trung (CEX) phổ biến tại Việt Nam
Sàn Binance
Binance là sàn giao dịch tập trung (CEX) lớn nhất trên thị trường crypto về khối lượng giao dịch. Sàn được thành lập vào năm 2017 tại Hồng Kông do Changpeng Zhao (được biết đến với cái tên CZ ) sáng lập.
Tại sàn Binance, các nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán giao dịch nạp rút tiền điện tử. Một vài con số ấn tượng:
- Mua, bán giao dịch hơn 600 loại coin và token.
- Kỷ lục về khối lượng giao dịch 24h trên sàn Binance lên đến 76 tỷ đô (thời điểm cao nhất – hiện tại thời điểm viết bài là khoảng hơn 15 tỷ đô).
- Có 90 triệu người dùng tin tưởng đăng ký sử dụng Binance.
- Phí giao dịch thấp nhất nhỏ hơn 0.1%.
Vào tháng 6 năm 2021, sàn Binance đã bắt đầu cho phép mua bán NFT và trở thành sàn CEX đầu tiên có NFT Marketplace.
Sàn Huobi
Huobi là sàn giao dịch tập trung (CEX) được thành lập tại Trung Quốc và có văn phòng đại diện ở hai nước Nhật Bản và Hàn Quốc. Được đánh giá là một trong những sàn giao dịch hàng đầu của Trung Quốc, Houbi có khối lượng giao dịch nằm trong top 10 của thị trường crypto. Bên cạnh đó, sàn giao dịch cũng tương đối uy tín và chưa gặp phải cuộc tấn công nghiêm trọng nào.
Tại sàn Houbi:
- Có thể giao dịch hơn 500 coin và token khác nhau.
- Khối lượng giao dịch trong vòng 24h là hơn 1 tỷ đô la (tại thời điểm viết bài).
- Có khoảng hơn 10 triệu người đăng ký sử dụng sàn Houbi.
Sàn FTX
FTX được thành lập tại Antigua và Barbuda và có trụ sở chính tại Bahamas. Một trong những người sáng lập FTX là Sam Bankman-Fried – là chủ sở hữu của quỹ Alameda Research đồng thời cũng là một Market Maker khét tiếng trong giới đầu tư crypto.
FTX là một sàn giao dịch tiền điện tử được xây dựng bởi các trader do đó đối tượng họ hướng tới là cũng là những trader. FTX tập trung cung cấp các sản phẩm về giao dịch phái sinh: quyền chọn, đòn bẩy, các tài sản biến động lớn…
Mặc dù mới thành lập vào năm 2019, nhưng FTX cũng thuộc top 5 sàn giao dịch tập trung (CEX) lớn nhất về khối lượng giao dịch. Hiện tại, khối lượng giao dịch của FTX trong 24h là hơn 1 tỷ đô (tại thời điểm viết bài).
Sàn Gate.io
Gate.io được thành lập vào năm 2013- đây là sàn giao dịch lâu năm nhất có trụ sở chính tại Trung Quốc. Trước đây sàn có tên miền là Bter.com, tuy nhiên vào năm 2015 sàn Bter.com đã bị hacker tấn công chịu tổn thất lên đến 7000 BTC trong ví lạnh của sàn. Sau đó, đến năm 2017 khi chính quyền quản lý chặt chẽ hơn đối với các sàn giao dịch tiền mã hóa nên sàn đã đổi tên miền thành Gate.io.
Sàn Gate hiện cũng đang đứng top #10 sàn giao dịch tập trung (CEX) về khối lượng giao dịch.
- Cho phép giao dịch hơn 1.400 đồng tiền mã hóa khác nhau.
- Khối lượng giao dịch 24h khoảng hơn 1 tỷ đô (tại thời điểm viết bài).
- Hơn 10 triệu người đăng ký sử dụng Gate.
Sàn MEXC
MEXC được thành lập vào năm 2018 (trước đây có tên là MXC). Sàn đặt trụ sở giao dịch tại Singapore. Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch tiền mã hóa, MEXC còn cung cấp các dịch vụ lưu hành tài sản blockchain giúp đảm bảo an toàn và bảo mật tài sản cho các nhà đầu tư. Qua đó, giúp cho việc giao dịch và đầu tư trở nên thuận tiện và thông minh hơn.
Trên sàn MEXC:
- Cho phép giao dịch 1524 tiền điện tử các loại.
- Khối lượng giao dịch 24h khoảng hơn 1.9 tỷ đô.
- Hơn 6 triệu người đăng ký sử dụng MEXC.
Lời kết
Hiện nay, hầu hết những người bắt đầu tham gia thị trường crypto cũng sẽ dễ dàng tham gia giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung (CEX). Các sàn giao dịch tập trung cũng liên tục cạnh tranh với nhau bằng các chiến lược marketing để thu hút và giữ chân người dùng, ví dụ như tặng thưởng coin hoặc token cho các nhà đầu tư có khối lượng giao dịch lớn. Tuy nhiên, với vị thế nhà đầu tư bạn hãy chọn cho mình các sàn giao dịch uy tín top đầu để tham gia giao dịch tránh mất tài sản do sàn bị hack hoặc một số sàn không uy tín có thể sẽ khóa thanh khoản bất kỳ lúc nào.
